In de filosofie van Plato hanteert men qua wereldbeschouwing onder meer de tweedeling tussen klassiek en romantiek. Vrij vertaald betekent dit dat men zaken kan bekijken als zijnde een beeld (=romantisch) of als een idee (=klassiek). Zo kan men naar een Harley Davidson kijken als een mooie motor, maar ook als een concept van ideëen omtrent elementen, zoals staal, rubber, een bewegingsmechanisme, een verbrandingsmechanisme, etc. Deze tweedeling is ook toepasbaar op het voetbal.
Als toeschouwer van een wedstrijd kun je op twee manieren kijken: genieten van mooie acties, harde tackles, prachtige snoekduiken naar de bovenhoek, splijtende passes, kortom datgene wat je netvlies passeert. Anderzijds kun je het spel bezien binnen kaders als het opzetten van een aanval, de afstanden tussen de linies, overtalsituaties, te overbruggen afstanden, de psychische invloed van een tegentreffer, veranderende tactiek, het idee achter een wissel, het inschuiven van achteruit, het laten zakken vanuit de spits, positiewisselingen, vleugelspel, 4-3-3, 4-5-1, noem maar op. Een coach is met name bezig met het klassieke gedeelte van het spel, een voorhoedespeler is veelal romantisch van aard.
Arjen Robben is het prototype van de romantische speler. Hij doet wat zijn instinct hem ingeeft, hij zet acties in die geboren worden uit het niets. Natuurlijk houdt hij in zijn ooghoeken rekening met de veldbezetting van zowel opponent als medespelers, maar eigenlijk boeit hem dit bitter weinig. Heeft hij drie tegenstanders voor zich en er zin in, dan gaat hij nog voor de individuele actie. Qua rendement (typisch klassiek) turft hij zijn beslissingen niet, anders zou hij nooit meer aan een slalom beginnen. Het is juist zijn aperte lak aan de statistieken en wetmatigheden die hem maken tot wat hij is: een levensgevaarlijke aanvaller, die wacht en opeens doet, zonder na te denken.
Hoe anders acteert een verdediger: immer bezig met de ruimte in zijn rug, de positie van zijn tegenstander, eventueel rugdekking geven, positioneel vooruit denken als de bal zich aan de andere kant van het veld bevindt, de windrichting bepalend, de snelheid van de bal in acht nemend. Zou hij zich op zijn positie van enige romantiek bedienen, dan zijn de rapen gaar! Simpel, bedachtzaam en risicoloos zijn steekwoorden voor een klassieke speler.

Bondscoach Marco van Basten wisselde onlangs Marc van Bommel vijf minuten na de thee tijdens de kwalificatie-interland Nederland – Roemenië. Het tijdsmoment van de wissel was opmerkelijk, doch kon op het eerste gezicht nog wel verklaard worden. Van Bommel had al een gele kaart uit een vorig treffen, er was net 2-0 gescoord door Oranje en dus hoefde Van Basten geen verder risico te lopen met de succesvolle middenvelder van PSV die zijn veldprestaties bij de Eindhovense formatie beloond had gezien met een transfer naar Barcelona. Althans, dit was mijn eerste gedachte. Vervolgens is Van Bommel er niet bij in het treffen tegen Finland. Wegens ontrouw, wist de commentator te melden. Ontrouw? Dat kon niet anders dan aan zijn positie geweest zijn. Van Basten had hem waarschijnlijk in de rust nog vermanend toegesproken, maar binnen 5 minuten had hij het al gezien: Van Bommel luisterde niet. Marco had van Marc gevraagd om klassiek te spelen, maar Van Bommel liet zijn romantische aard spreken en deed wat hij wilde. Dat kan dus niet op die positie.

Van Basten is de bewaker van het te spelen spel. Hij selecteert zijn spelers doelbewust op een aantal kenmerken en verdeelt de posities binnen het elftal volgens een evenwichtig principe: klassiek en romantiek moeten elkaar versterken, niet verslappen. Robben mag alles (sterker nog: moét alles), Landzaat mag niets. Althans, qua lichtzinnige frivoliteiten. De twijfel die Van Basten vanaf dag één omtrent Van Bommel heeft gehad is om te kunnen vertrouwen op het aanspreken van de klassieke kwaliteiten van Van Bommel. De ex-PSV-er speelt graag romantisch, iets dat binnen de gelederen van de landskampioen en bekerwinnaar ook mogelijk is, omdat zowel Vogel als Cocu het klassieke gedeelte voor hun rekening nemen, alhoewel de Champion’s League finale werd gemist doordat Van Bommel in de laatste minuten tegen AC Milan zijn man liet lopen (typisch romantiek).
Bij Oranje speelt Van Basten met vuur, klassiek gezien dan. Een 4-3-3 speelwijze ver van het eigen doel, met agressieve pressing in kleine ruimtes, technisch en tactisch hoogstaand, doch evident risicovol. Marco moet blind kunnen vertrouwen op de gemaakte afspraken, anders valt Oranje als een kaartenhuis in elkaar. De kracht en de zwakte van de speelwijze gaan hand in hand. Mèt Van Bommel neemt hij een extra risico en dat is er in zijn optiek eentje teveel.

Landzaat, Heitinga, Maduro en Nigel de Jong, zij allen hebben sinds de aanstelling van Van Basten in meer of mindere mate de voorkeur gekregen boven Van Bommel. Een mislukte ex-Ajacied en drie jonkies, dat moét steken bij de gelauwerde grossier in titels, gecontracteerd door de Spaanse grootmacht. Misschien weet Van Bommel nu hoe Davids zich moet voelen.

Van Basten zal er geen minuut minder om slapen, zolang Marc niet kiest zal Marco dit voor hem doen.
En zo hoort het ook.